در «زیر سقف دودی» درخشنده باز هم سراغ یک معضل اجتماعی رفته و سعی کرده است پرده از اسرار مگو بردارد و در مورد طلاق عاطفی و ازدواج سپید حرف بزند.
روزنامه صبا – نگار حسینی : پوران درخشنده بعد از پنج سال سکوت، فیلم «زیر سقف دودی» را جلوی دوربین برده است، فیلمی که هفته گذشته فیلمبرداری آن به پایان رسیده و این‌روزها مراحل تدوین را پشت سر می‌گذارد. در این فیلم درخشنده باز هم سراغ یک معضل اجتماعی رفته و سعی کرده است سَر از سِرّ اسرار مگو بردارد و در مورد طلاق عاطفی و ازدواج سپید حرف بزند. موضوعی که این‌روزها به معضل مهمی در جامعه بدل شده است و خانواده‌های بسیاری با آن دست به گریبان هستند. گفت‌وگوی ما را با درخشنده در مورد آخرین ساخته جسورانه‌اش در ادامه می‌خوانید.
* خانم درخشنده بعد از ساختن فیلم «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» شما یک سکوت پنج ساله را پشت سر گذاشتید، علت این سکوت چه بود؟
در طول سال‌ها همواره در فضای اجتماعی فیلم ساختم و همین موضوع باعث می‌شد برای انتخاب سوژه‌هایم و به‌دنبال آن تحقیق در این زمینه سال‌های زیادی را صرف کنم. موضوعاتی که معمولا در کارهایم به سراغ آن‌ها می‌روم روایت‌کننده دغدغه‌های اجتماعی است و اگر در پرداخت آن‌ها دقت کافی به عمل نیاید بی‌شک از تاثیرگذاری لازم برخوردار نیست. به‌همین جهت همواره سعی می‌کنم مراحل تحقیق را با دقت و حوصله پشت سر بگذارم و کیفیت را فدای کمیت نکنم.
* فیلم جدید شما «زیر سقف دودی» نام دارد، فیلمی که ظاهرا به روابط موازی و طلاق‌های عاطفی اشاره دارد.
همین‌طور است، ما در عصر گذار از سنت به مدرنیته زندگی می‌کنیم و در این دوره پیش از هر زمان دیگری نیاز به آموزش داریم و این‌که با نگاه کارشناسانه و اصولی روابط میان زن و مرد به بحث گذاشته شود و در مورد آن گفت‌و‌گوهای سازنده‌ای صورت بگیرد تا افراد نسبت به آن آگاهی پیدا کنند اما متاسفانه در طی سال‌ها صحبت در مورد عشق‌ورزی همواره نوعی تابو به‌شمار می‌رفت و در این مورد کمتر حرف زده می‌شد. این حرف‌نزدن‌ها هم عوارض انکارناپذیری را به‌دنبال داشت.
* شما تصمیم گرفتید در فیلم جدیدتان به این موارد به‌نوعی بپردازید تا از این طریق به جامعه هشدار دهید؟
بله؛ من به‌عنوان فیلمساز تنها ابزاری که در دست دارم نشان دادن واقعیت‌های پنهان جامعه‌ام است. تمام تلاشم را به‌کار می‌گیرم تا از طریق اثری که خلق کنم تا چشم‌هایی که رو به حقیقت بسته شده است باز کنم.
* به‌نظرتان فیلم‌هایی با این موضوعات می‌تواند چشم مسئولان را نسبت به این موضوعات باز کند و سطح آگاهی مردم را بالا ببرد؟
من همه سعی‌ام را می‌کنم تا علامت سوال را در ذهن افراد ایجاد کنم و آن‌ها را وادار کنم تا بعد از دیدن این فیلم به چرایی گسترش طلاق عاطفی و ازدواج سفید فکر کنند؛ این‌که چرا جامعه ما به‌شدت و با شیب تند به سمت این دو مقوله در حال حرکت است. به‌هر حال مطرح‌کردن این سوالات به‌همراه دیدگاه روانشناختی می‌تواند تاثیرات خودش را روی جامعه بگذارد تاثیراتی که هر چقدر هم کم و اندک باشد اما در شرایط کنونی به آن نیازمندیم.
* در پرداختن به این موضوع چه قشری را مد نظر گرفتید و در روایت فیلمتان چه قشر از جامعه را مورد هدف قرار دادید؟
در «زیر سقف دودی» سعی کردم تا از واقعیت‌های جامعه وام بگیرم، صرفا به قشر خاصی نپردازم و افراد را در طبقات مختلف اجتماعی مورد بررسی قرار دهم. در طی این سال‌ها ما بزرگ‌ترین ضربه‌مان را در این حوزه از سکوتمان خوردیم و همین حرف‌نزدن‌ها هم باعث‌شده است تا این مشکل و معضل به شیب فزاینده‌ای سیر نزولی‌اش را طی کند. در بسیاری از موارد در کنار طلاق عاطفی رابطه‌های موازی شکل می‌گرفت تا سال‌ها پیش این روابط موازی صرفا به مردان اختصاص داشت و بیشتر آقایان درگیر این موضوعات بودند اما در حال حاضر خانم‌ها هم به‌نوعی درگیر این موضوع شدند و این رقابت نامریی که بین آن‌ها شکل‌گرفته کیان خانواده را نشان گرفته است.
* شما در صحبت‌های‌تان به این موضوع اشاره داشتید که سعی کردید در این فیلم در کنار نگاه هشداردهنده، دیدگاه روانشناختی هم داشته باشید، با این اوصاف شما علت بروز این معضل را به موازات پنهان کاری و سکوت جامعه در چه می‌دانید؟
در عدم آموزش، اولین گام آموزش هم از خانواده شروع می‌شود اما در طی سال‌ها ما این نقش مهم و حیاتی را نادیده گرفتیم. در مدرسه و دانشگاه‌ها هم حرف‌زدن در مورد روابط زن و مرد تابو به شمار می‌رود؛ پر واضح است وقتی در مورد این موضوع حرف زده نمی‌شود و مهرورزی میان زن و مرد به اسرار مگو بدل می‌شود، هیچ‌کس مسئولیت این موضوع را نمی‌پذیرد ما با چنین مشکلات عمیق و بنیادینی مواجه می‌شویم. من سعی کردم در این فیلم پرده از اسرار مگو بردارم.
* شما همواره در آثارتان به سراغ سوژه‌های جسورانه می‌رفتید و سعی می‌کردید معضلات و مشکلات جامعه و به‌ویژه زنان را روایت کنید اما در بیشتر موارد در روایت این موضوعات جانبدارانه عمل نمی‌کنید و دیدگاه فمنیستی را برخلاف برخی از همکارانتان نداشته‌اید.
همیشه سعی کردم نگاه واقع بینانه‌ای داشته باشم. من به تعادل فکر می‌کنم. به‌همین خاطر هیچ‌وقت در آثارم سعی نمی‌کنم کفه عدالت را به سمت فردی بالا یا پایین ببرم. زن و مرد در کنار هم زندگی می‌کنند و به یک اندازه از زندگی سهم می‌برند. این سهم در مورد زندگی مشترک مفهوم پررنگ‌تری دارد. حال چطور می‌شود که ما این معنی را نادیده می‌گیریم. من «در زیر سقف دودی»، به معضل خیانت نزدیک نشدم اما نسبت به آن هشدار دادم و زنگ خطر را به صدا در آوردم چرا که بنیان خانواده ما این‌روزها در خطر است و همه ما باید در دست در دست هم بدهیم تا به اندازه توان خودمان از بنیاد خانواده حفظ و حراست کنیم. دیگر وقت آن به پایان رسیده است که ما این موضوعات را زیر فرش قایم کنیم و مدام به هم بگویم هیس! چون این‌روزها بخشی از این فرش کنار زده شده و بسیاری متوجه شدند که آن زیر چه خبر است. شک نکنید بی‌خبری در این مورد نه‌تنها به نفع ما نیست بلکه به ضرر ماست. هر چقدر در مورد این اتفاقات صحبت شود بهتر می‌توان در مورد آن چاره‌جویی کرد.
* مریلا زارعی و فرهاد اصلانی ایفاگر نقش‌های اصلی فیلمتان هستند، کمی در مورد نحوه انتخاب این دو صحبت کنید؟
همواره وقتی می‌خواهم بازیگری را برای اثرم انتخاب کنم سعی می‌کنم در کنار جایگاهی که در میان مخاطبان دارد، توانمندی او را برای ارائه نقشی که مد نظر دارم در نظر بگیرم. بر اساس همین معیارها هم سراغ فرهاد اصلانی و مریلا زارعی رفتم چون می‌دانستم هر دوی آن‌ها تا چه حد از توانایی بازیگری و ایفای نقش‌های متفاوت برخوردار هستند و از سویی دیگر هم از جایگاه بسیار خوبی در میان مخاطبان برخوردار بودند. به‌همین دلیل آن‌ها را انتخاب کردیم. خوشبختانه آن‌ها هم فیلمنامه را دوست داشتند و برای حضور در این اثر پاسخ مثبت دادند.
* در این فیلم ظاهرا در کنار بازیگران مطرح، دو چهره جدید هم به سینما معرفی کرده‌اید.
همین‌طور است، من برای نقش پسر و دختر جوان «زیر سقف دودی» از مدت‌ها قبل فراخوان دادم و از چند صد هزار نفر تست بازیگری گرفتم. از این میان به ابوالفضل میری و لاله مرزبان رسیدم، هر دو آن‌ها واقعا در یک رقابت سخت و فشرده توانستند انتخاب شوند و امیدوارم که بعد از این فیلم بتوانند در سینما بدرخشند.
* فکر می‌کنم بازیگران جوان برای حضور در فراخوان تست بازیگری شما با طیب‌خاطر خاصی شرکت کردند چرا که حضور شما به‌عنوان یک بانو با عملکرد قابل دفاع برای آن‌ها دلگرم‌کننده بود و نگران فضای ناامن و فساد‌هایی نبودند که معمولا در پشت صحنه در کمین بازیگران جوان وجود دارد.
همین‌طور است، در طول سال‌ها تعداد زیادی از جوانان علاقه‌مند به بازیگری که به من مراجعه می‌کردند، از فسادی که در سینما وجود دارد گله داشتند. شنیدن این حرف‌ها برایم بسیار آزار دهنده بود چرا که من هم مانند هر فرد سالمی دوست دارم محیط کاری امنی داشته باشم. به‌همین خاطر در کار جدیدم سعی کردم بستری برای ورود جوان‌ها مهیا کنم؛ ضمن این‌که ما در انتخاب بازیگران جوان به‌شدت با مشکل برخوردیم و مرتب به یک‌سری اسم‌های تکراری در انتخاب‌هایمان بر می‌خوریم.
* به‌عنوان سوال آخر، با توجه به این‌که به تازگی فیلمبرداری کار به پایان رسیده است، امید دارید این اثر به جشنوار فجر برسد و در آن دیده شود؟
برنامه ما این است که فیلم در جشنواره شرکت کند. همواره فکر می‌کنم آثاری که از دل بر می‌آید بر دل هم می‌نشیند و با این اوصاف فکر می‌کنم این فیلم دلی هم به دل مخاطبان و اهالی جشنواره بنشیند.
